Halkla İlgilerin gelişim sürecinde başta ‘Basın Ajansı Modeli’ olmak üzere irtibat şekillerine nazaran değişen birçok farklı model tasarlandı. Basın ajansı modelinin temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğunu belirten uzmanlar, kaynaktan gaye kitleye yanlışsız tek taraflı bir irtibat sürecine dayalı olmasının en kıymetli özelliği olduğunu vurguluyor. Uzmanlar; 1920 ve sonrasında kamuoyu bilgilendirme modeli, iki istikametli asimetrik model ve iki taraflı simetrik modellerin Halkla Bağların gelişim sürecine dahil olduğunu tabir ediyor.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Halkla Alakalar ve Tanıtım Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Özge Akbaş, basın ajansı modeli ve akabinde üretilen tanıtım modelleri ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Temelinde tanıtım fonksiyonu var
Tarihsel açıdan Halkla Bağlantıların gelişimi dikkate alındığında o periyodun şartlarına bağlı olarak uygulanmış irtibat stillerine nazaran halkla ilgiler modelleri olduğunun görüldüğünü belirten Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, “Grunig ve Hunt’ın halkla münasebetler modellerinden birincisi olarak görülen ‘Basın ajansı modeli’, temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğu bir modeldir. 19. yüzyılın birinci yarısında yaşanan endüstriyel ihtilal, ticarileşmeyi merkeze alan faaliyetlerin yayılmasına yer hazırladı. Bu model kapsamında bilhassa kamunun dikkatini çekecek rastgele bir bahis hakkında tanıtım faaliyetlerine yer verilirken, son maksat ise basında yer bulmak olarak görülmektedir.” dedi.
Tek istikametli bağlantı sürecine dayanıyor
Basın ajansı modelinin en kıymetli özelliğinin kaynaktan amaç kitleye gerçek tek istikametli bir irtibat sürecine dayanması olduğunu söz eden Uğurlu, “Bu noktada bildirinin doğruluğu, emniyetli olması üzere konular art planda kalırken, tek taraflılık ve yarı gerçekler basın ajansı modelinde kullanılıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde bu devir içerisinde birçok basın casusu, kahramanlar yaratarak onları tanınan hale getirip kamuoyunun ilgi ve takviyesini toplamak ismine gerçekleri çarpıtmaktan kaçınmadı.” diye konuştu.
1920’de kamuoyu bilgilendirme modeli ortaya çıktı
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, gerek iş dünyası gerekse siyasal bağlantı kampanyaları dahilinde gerçekleştirilen manipülasyon teknikleri ile magazin yahut haber kıymeti taşımayan içerikleri maksat kitlelerle paylaşan bir yaklaşımın karar sürdüğünü söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Basın ajansı modelinden sonra ‘kamuoyu bilgilendirme modeli’, 1920 yılında ortaya çıkmış ve iki istikametli simetrik modelin uygulanışına kadar gündemde olmuştur. Ivy Lee ortaya atmış olduğu Prensipler Bildirisinde bu modelin maksadını açıkça söz ediyor ve halkla münasebetler mesleğinin gelişimi açısından da epeyce kıymetli bir atak olarak nitelendiriyor. Buna nazaran yapılan halkla bağlar çalışmalarında gerçek ve eksiksiz bilgi sunma maksadıyla yola çıkılıyor. Böylelikle amaç kitlenin zihnini meşgul edebilecek temelsiz bilgiler engellenmiş oluyor. Bunun en değerli destek noktası da kurumun imajının gaye kitlenin zihninde olumlu olmasına imkan sağlamasıdır. İki taraflı asimetrik model ise karşılıklı lakin istikrarsız bir bağlantıya dayanıyor ve ikna sürecini merkeze almasından ötürü gerçek halkla bağlantılar çalışmalarının temelini oluşturuyor.”
En değerli dinamik geri bildirim
İki istikametli asimetrik modelin temsilcisi olan E. Bernays’in bu modelle birlikte halkla bağlantılar faaliyetleriyle amaçlanan tavır ve davranış değişikliğinin oluşturulması için birçok aktiflik gerçekleştirdiğini tabir eden Uğurlu, “Bu model içerisindeki en kıymetli dinamik, gaye kitleden alınacak geri bildirim olarak görülüyor. Fakat alınan geri bildirim, yalnızca ikna maksadıyla kullanılıyor. Dört halkla bağlantılar modelinin sonuncusu ‘iki istikametli simetrik model’dir. Bu modelin en kıymetli özelliği kurumlar ve gaye kitleleri ortasındaki ortak noktaların keşfedilmesi, ortaya çıkartılması, gerekli bildirimlerin alınmasıyla bunların kurum siyasetlerine ve tahlil stratejilerine yansıtılmasıdır.” dedi.
İletişim dinamikleri kıymetli ipuçları veriyor
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, ‘Bugünkü halkla münasebetler uygulamaları, kurumların amaç kitleleriyle kurmuş oldukları bağlantıda onların muhtaçlık ve beklentilerinin fark edilmesi, kıymetlendirilmesi ve uygulamaya geçilmesini odak noktasına alıyor.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Halkla bağlar alanının ülkülerini kapsayan toplumsal sorumluluk, etik, sürdürebilirlik, gönüllülük üzere kavramların ehemmiyetinin artması da kurumların gaye kitleleriyle kurdukları bağlantının temelini oluşturuyor. Bir toplumdaki iletişim dinamikleri, kamuoyu süreçlerinin yönü ve içeriği hakkında birinci önemli ipucunu verir. Bu iletişim dinamiklerinin bilinmesi, halkla ilişkiler programlarının planlanması, maksat kitle olarak kamu tahlilleri ve ilgili medya tekniklerin saptanması açısından da son derece önemlidir. Halkla ilişkiler, tüm iç ve dış amaç kitle ile olumlu ilişkiler geliştirme ve örgütsel amaçlarla toplumsal beklentiler ortasında tutarlılık kurma hedefiyle iletişim faaliyetlerinde bulunmaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
